Υπήρξε μια εποχή, από το Μάη του '95 μέχρι τον Γενάρη του '96 που δεν ξέρω πως και γιατί έκλανα μελωδίες και ο Φοίβος (όχι ο Δεληβοριάς, ο άλλος, ο ...ολιγογράφος) με μισούσε για τους ρυθμούς παραγωγής μου...
Μου 'ρχότανε συνεχώς μελωδίες στο μυαλό, πράγμα σημαίνει βέβαια ότι δεν προλάβαινα να τις παιδέψω και πολύ, γιατί έπιανα μια άλλη... Η διαδικασία ήταν η εξής: Μου 'ρχοταν στον μυαλό η μελωδία, έψαχνα κάτι στιχάκια της κακιάς ώρας, ως επί το πλείστον που είχα γράψει παλιά μήπως ταίριαζε, αν όχι έψαχνα μήπως ταίριαζε σε κανένα ποίημα, κι άμα δεν έβρισκα καθόμουνα κι έγραφα στίχους... Το "Παντούμ" ανήκει στην δεύτερη περίπτωση...
"Το Παντούμ", λέει ο Σεφέρης, "είναι στιχουργική μορφή που ξεκίνησε από την Μαλαισία και καθιερώθηκε στην Ευρώπη από τον Ουγκό. Αποτελείται από τετράστιχες στροφές με σταυρωτή ομοιοκαταληξία, ο δεύτερος και ο τέταρτος στίχος κάθε στροφής γίνονται ο πρώτος και ο τρίτος της επομένης. Ο αριθμός των στροφών είναι ακαθόριστος, όμως ο τέταρτος στίχος της τελευταίας στροφής οφείλει να είναι ο ίδιος με τον πρώτο στίχο της αρχικής." Έγραψε και ο ίδιος ένα τέτοιο ποίημα και το τιτλοφόρησε... "Πάντουμ". Κι είμαι ο μοναδικός που το' χει μελοποιήσει, απ' όσο ξέρω. (Άκυρο, όπως βλέπω εδώ πέρσι έχασα την μοναδικότητα!!!) 'Εμελλε βασικά να είναι το πρώτο ποίημα που μελοποίησα (συνειδητά κι επί κιθάρας, γιατί είχα καταπιαστεί πιο πριν με το "Βράδυ" του Καρυωτάκη ), το τελευταίο που δημοσιεύω εδώ και μια διαρκής εκκρεμότητα που θεωρητικά ακόμα δεν έχει κλείσει...
Να οι στίχοι:
Η νύχτα στενεύει και στέκει σαν ξένη
στο μαύρο μετάξι τα φώτα έχουν σβήσει
ψυχή μου γνωρίζεις ποιος νόμος σε δένει
και τι θα σου μείνει και τι θα σ’ αφήσει.
Ψηλώνει η στιγμή σα μετέωρο λεπίδι
σαν τι να προσμένει να πέσει η γαλήνη;
στο πλήθος σου το άυλο που σφίγγει σα φίδι
δεν είναι ο ουρανός μηδέ αγγέλου ευφροσύνη.
Αποφάσισα για να κλείσω το κύκλο (δεν νομίζω να ξανασχοληθώ ποτέ) να ανεβάσω όλες τις παραλλαγές εδώ κι έκατσα κι έκανα ένα (επί τέσσερα ) βίντεο στα γρήγορα. Έψαχνα στο διαδίκτυο κάθε στίχο και έβαζα την πρώτη εικόνα που έβγαινε. Θεωρητικά. Γιατί είδα ότι έβγαζε συνεχώς την ίδια εικόνα, από ένα ιστολόγιο που είχε δημοσιεύσει το ποίημα... Τέλος πάντων, ταύτισα κάθε στίχο με μια εικόνα και την επαναλάμβανα κάθε φορά που επαναλαμβανόταν ο στίχος... Άρα, θα δείτε το ίδιο βίντεο τέσσερις φορές σε παρόμοιο τραγούδι, οι δυο πρώτες, κάτι λένε...
Κάθε παραλλαγή θα την προλογίζω λίγο...
Α) Των "Ατάλαντων"
Δεν το δούλεψα πάρα πολύ γιατί έγινε λίγο πριν φύγω από την Αθήνα και δεν είχα χρόνο, θέλαμε να γράψουμε την δεύτερη μας συλλογή τραγουδιών πριν φύγω. Το έγραψα σε μια απλή μελωδική γραμμή που κινούταν στην βασικές συγχορδίες της μινόρε κλίμακας, σε ρυθμό που άλλες φορές αντιλαμβανόμουν ως 12/8 κι άλλες φορές ως 3/4. Εκών- άκων το τραγούδησε ο Ηλίας αποδίδοντας καταπληκτικά την ατμοσφαίρα μουντής δέησης εις εαυτόν που απέπνεαν οι στίχοι, πάνω σε έναν μονότονο, υπνωτιστικό κι επαναλαμβανόμενο ρυθμό που έπαιζα στην κιθάρα. Το έβγαλε με τη μία και δεν το είχαμε/έχουμε ξαναπαίξει ποτέ...
Β) Η "επίσημη"
Μετά πήγα φαντάρος κι όταν γύρισα, έπεσα κάπως πάνω στο κομμάτι και μου φάνηκε ότι ίσως θα μπορούσε να είναι κουραστικό, εφόσον οι στίχοι ήταν οχτώ στροφές και η μελωδία η ίδια σε όλες τις εκφάνσεις. Άρχισα να παίζω με αρπίσματα 3/4 το κομμάτι και για να σπάσω την μονοτονία, ανέπτυξα μια δεύτερη μελωδική γραμμή και τη χρησιμοποίησα στις ζυγές στροφές, διατηρώντας την αρχική μελωδία στις μονές.Θεωρητικά είναι η πιο "επίσημη", αν κι η εκδοχή που θα ακούσετε μπατάρει λίγο, αλλά είναι η μόνη που έχω...
Γ) Η "jazzy"
Αργότερα, όταν πειραματιζόμουνα με ένα αρμόνιο που είχε πέσει στα χέρια μου, προσπάθησα να κάνω μια λίγο πιο jazzy εκδοχή. Αποτυχημένο πείραμα, αλλά διασκέδασα...
Δ) Η "αλά Μικρούτσικος"
Προϊόντος του χρόνου κι ακούγοντας την καινούρια εκδοχή, δεν έμεινα ικανοποιημένος γιατί η δεύτερη μελωδική γραμμή εξαφάνιζε την βασική για το είδος του ποιήματος επανάληψη των στίχων. Επανήλθα τότε στην αρχική σκέψη του επαναλαμβανόμενου μουσικού μοτίβου και σκέφτηκα για να σπάσω την μονοτονία να καταφύγω στην εμφανιζόμενη σε πολλά τραγούδια του Μικρούτσικου ("Τους έχω βαρεθεί", "Το μαχαίρι", "Το πλοίο του Φελίνι" κ.α ) και όχι μόνο ("Όταν πηγαίναμε μαζί σχολείο" των Ολύμπιανς. που βασικά δεν είναι δικό τους, βαριέμαι να ψάξω τώρα ) τεχνική της διολίσθησης (σόρρυ αν δεν είναι η σωστή ονομασία) στην επόμενη κλίμακα μετά από μια ή περισσότερες στροφές... Μέγα σφάλμα. Το ηχογράφησα μια και μόνη φορά, αυτή που θα ακούσετε... Κι επειδή ήταν παλιά η κασσέτα, ο ήχος ακούγεται αλλοιωμένος.νώ μπορώ να βγάλω την μελωδία σε κάθε κλίμακα μόνη της, διολισθαίνοντας από την μία στην άλλη δεν το 'χω. Και ξέχασα και μια στροφή... Κι Κι επειδή είχα καιρό να παίξω , με έπιασε μια (ή μάλλον θα έπρεπε να γράψω "η") ξεγυρισμένη τενοντίτιδα από τους μπαρέδες που σχεδόν με ταλαιπωρεί ακόμα... Και δεν το ξανάπαιξα. Το βάζω απλά για τους ιστορικούς του μέλλοντος....
Ε) Η μελλοντική
Τελικά, η πρώτη αίσθηση είναι και η σωστότερη, τώρα που το σκέφτομαι. Όπως πρωτοηχογραφήθηκε έπρεπε να είναι το τραγούδι... Και για να σπάει η μονοτονία έπρεπε να εναλλασσόμαστε κι οι τρεις στη φωνή. Δεν ξέρω γιατί δεν το σκέφτηκα τότε... Ίσως το κάνουμε κάποτε... Ποιος ξέρει;
Μου 'ρχότανε συνεχώς μελωδίες στο μυαλό, πράγμα σημαίνει βέβαια ότι δεν προλάβαινα να τις παιδέψω και πολύ, γιατί έπιανα μια άλλη... Η διαδικασία ήταν η εξής: Μου 'ρχοταν στον μυαλό η μελωδία, έψαχνα κάτι στιχάκια της κακιάς ώρας, ως επί το πλείστον που είχα γράψει παλιά μήπως ταίριαζε, αν όχι έψαχνα μήπως ταίριαζε σε κανένα ποίημα, κι άμα δεν έβρισκα καθόμουνα κι έγραφα στίχους... Το "Παντούμ" ανήκει στην δεύτερη περίπτωση...
"Το Παντούμ", λέει ο Σεφέρης, "είναι στιχουργική μορφή που ξεκίνησε από την Μαλαισία και καθιερώθηκε στην Ευρώπη από τον Ουγκό. Αποτελείται από τετράστιχες στροφές με σταυρωτή ομοιοκαταληξία, ο δεύτερος και ο τέταρτος στίχος κάθε στροφής γίνονται ο πρώτος και ο τρίτος της επομένης. Ο αριθμός των στροφών είναι ακαθόριστος, όμως ο τέταρτος στίχος της τελευταίας στροφής οφείλει να είναι ο ίδιος με τον πρώτο στίχο της αρχικής." Έγραψε και ο ίδιος ένα τέτοιο ποίημα και το τιτλοφόρησε... "Πάντουμ". Κι είμαι ο μοναδικός που το' χει μελοποιήσει, απ' όσο ξέρω. (Άκυρο, όπως βλέπω εδώ πέρσι έχασα την μοναδικότητα!!!) 'Εμελλε βασικά να είναι το πρώτο ποίημα που μελοποίησα (συνειδητά κι επί κιθάρας, γιατί είχα καταπιαστεί πιο πριν με το "Βράδυ" του Καρυωτάκη ), το τελευταίο που δημοσιεύω εδώ και μια διαρκής εκκρεμότητα που θεωρητικά ακόμα δεν έχει κλείσει...
Να οι στίχοι:
ΠΑΝΤΟΥΜ
Τ’ αστέρια κρατούν έναν κόσμο δικό τους
στο πέλαγο σέρνουν φωτιές τα καράβια
ψυχή μου λυτρώσου απ’ τον κρίκο του σκότους
πικρή φλογισμένη που δέεσαι μ’ ευλάβεια.
στο πέλαγο σέρνουν φωτιές τα καράβια
ψυχή μου λυτρώσου απ’ τον κρίκο του σκότους
πικρή φλογισμένη που δέεσαι μ’ ευλάβεια.
Στο πέλαγο σέρνουν φωτιές τα καράβια
η νύχτα στενεύει και στέκει σαν ξένη
πικρή φλογισμένη που δέεσαι μ’ ευλάβεια
ψυχή μου γνωρίζεις ποιος νόμος σε δένει.
η νύχτα στενεύει και στέκει σαν ξένη
πικρή φλογισμένη που δέεσαι μ’ ευλάβεια
ψυχή μου γνωρίζεις ποιος νόμος σε δένει.
στο μαύρο μετάξι τα φώτα έχουν σβήσει
ψυχή μου γνωρίζεις ποιος νόμος σε δένει
και τι θα σου μείνει και τι θα σ’ αφήσει.
Στο μαύρο μετάξι τα φώτα έχουν σβήσει
ακούγονται μόνο του χρόνου τα σείστρα·
και τι θα σου μείνει και τι θα σ’ αφήσει
αν τύχει κι ανάψει βουβή πολεμίστρα.
ακούγονται μόνο του χρόνου τα σείστρα·
και τι θα σου μείνει και τι θα σ’ αφήσει
αν τύχει κι ανάψει βουβή πολεμίστρα.
Ακούγονται μόνο του χρόνου τα σείστρα
μετάλλινη στήλη στου πόνου την άκρη
αν τύχει κι αστράψει η βουβή πολεμίστρα
ούτε όνειρο θά ʼβρεις να δώσει ένα δάκρυ.
μετάλλινη στήλη στου πόνου την άκρη
αν τύχει κι αστράψει η βουβή πολεμίστρα
ούτε όνειρο θά ʼβρεις να δώσει ένα δάκρυ.
Μετάλλινη στήλη στου πόνου την άκρη
ψηλώνει η στιγμή σα μετέωρο λεπίδι
ούτε όνειρο θά ʼβρεις να δώσει ένα δάκρυ
στο πλήθος σου το άυλο που σφίγγει σα φίδι.
ψηλώνει η στιγμή σα μετέωρο λεπίδι
ούτε όνειρο θά ʼβρεις να δώσει ένα δάκρυ
στο πλήθος σου το άυλο που σφίγγει σα φίδι.
σαν τι να προσμένει να πέσει η γαλήνη;
στο πλήθος σου το άυλο που σφίγγει σα φίδι
δεν είναι ο ουρανός μηδέ αγγέλου ευφροσύνη.
Σαν τι να προσμένει να πέσει η γαλήνη;
Σ’ ανθρώπους κλειστούς που μετρούν τον καημό τους
δεν είναι ουρανός μηδέ αγγέλου ευφροσύνη
τ’ αστέρια κρατούν έναν κόσμο δικό τους.
Σ’ ανθρώπους κλειστούς που μετρούν τον καημό τους
δεν είναι ουρανός μηδέ αγγέλου ευφροσύνη
τ’ αστέρια κρατούν έναν κόσμο δικό τους.
Αποφάσισα για να κλείσω το κύκλο (δεν νομίζω να ξανασχοληθώ ποτέ) να ανεβάσω όλες τις παραλλαγές εδώ κι έκατσα κι έκανα ένα (επί τέσσερα ) βίντεο στα γρήγορα. Έψαχνα στο διαδίκτυο κάθε στίχο και έβαζα την πρώτη εικόνα που έβγαινε. Θεωρητικά. Γιατί είδα ότι έβγαζε συνεχώς την ίδια εικόνα, από ένα ιστολόγιο που είχε δημοσιεύσει το ποίημα... Τέλος πάντων, ταύτισα κάθε στίχο με μια εικόνα και την επαναλάμβανα κάθε φορά που επαναλαμβανόταν ο στίχος... Άρα, θα δείτε το ίδιο βίντεο τέσσερις φορές σε παρόμοιο τραγούδι, οι δυο πρώτες, κάτι λένε...
Κάθε παραλλαγή θα την προλογίζω λίγο...
Α) Των "Ατάλαντων"
Δεν το δούλεψα πάρα πολύ γιατί έγινε λίγο πριν φύγω από την Αθήνα και δεν είχα χρόνο, θέλαμε να γράψουμε την δεύτερη μας συλλογή τραγουδιών πριν φύγω. Το έγραψα σε μια απλή μελωδική γραμμή που κινούταν στην βασικές συγχορδίες της μινόρε κλίμακας, σε ρυθμό που άλλες φορές αντιλαμβανόμουν ως 12/8 κι άλλες φορές ως 3/4. Εκών- άκων το τραγούδησε ο Ηλίας αποδίδοντας καταπληκτικά την ατμοσφαίρα μουντής δέησης εις εαυτόν που απέπνεαν οι στίχοι, πάνω σε έναν μονότονο, υπνωτιστικό κι επαναλαμβανόμενο ρυθμό που έπαιζα στην κιθάρα. Το έβγαλε με τη μία και δεν το είχαμε/έχουμε ξαναπαίξει ποτέ...
Β) Η "επίσημη"
Μετά πήγα φαντάρος κι όταν γύρισα, έπεσα κάπως πάνω στο κομμάτι και μου φάνηκε ότι ίσως θα μπορούσε να είναι κουραστικό, εφόσον οι στίχοι ήταν οχτώ στροφές και η μελωδία η ίδια σε όλες τις εκφάνσεις. Άρχισα να παίζω με αρπίσματα 3/4 το κομμάτι και για να σπάσω την μονοτονία, ανέπτυξα μια δεύτερη μελωδική γραμμή και τη χρησιμοποίησα στις ζυγές στροφές, διατηρώντας την αρχική μελωδία στις μονές.Θεωρητικά είναι η πιο "επίσημη", αν κι η εκδοχή που θα ακούσετε μπατάρει λίγο, αλλά είναι η μόνη που έχω...
Γ) Η "jazzy"
Αργότερα, όταν πειραματιζόμουνα με ένα αρμόνιο που είχε πέσει στα χέρια μου, προσπάθησα να κάνω μια λίγο πιο jazzy εκδοχή. Αποτυχημένο πείραμα, αλλά διασκέδασα...
Δ) Η "αλά Μικρούτσικος"
Προϊόντος του χρόνου κι ακούγοντας την καινούρια εκδοχή, δεν έμεινα ικανοποιημένος γιατί η δεύτερη μελωδική γραμμή εξαφάνιζε την βασική για το είδος του ποιήματος επανάληψη των στίχων. Επανήλθα τότε στην αρχική σκέψη του επαναλαμβανόμενου μουσικού μοτίβου και σκέφτηκα για να σπάσω την μονοτονία να καταφύγω στην εμφανιζόμενη σε πολλά τραγούδια του Μικρούτσικου ("Τους έχω βαρεθεί", "Το μαχαίρι", "Το πλοίο του Φελίνι" κ.α ) και όχι μόνο ("Όταν πηγαίναμε μαζί σχολείο" των Ολύμπιανς. που βασικά δεν είναι δικό τους, βαριέμαι να ψάξω τώρα ) τεχνική της διολίσθησης (σόρρυ αν δεν είναι η σωστή ονομασία) στην επόμενη κλίμακα μετά από μια ή περισσότερες στροφές... Μέγα σφάλμα. Το ηχογράφησα μια και μόνη φορά, αυτή που θα ακούσετε... Κι επειδή ήταν παλιά η κασσέτα, ο ήχος ακούγεται αλλοιωμένος.νώ μπορώ να βγάλω την μελωδία σε κάθε κλίμακα μόνη της, διολισθαίνοντας από την μία στην άλλη δεν το 'χω. Και ξέχασα και μια στροφή... Κι Κι επειδή είχα καιρό να παίξω , με έπιασε μια (ή μάλλον θα έπρεπε να γράψω "η") ξεγυρισμένη τενοντίτιδα από τους μπαρέδες που σχεδόν με ταλαιπωρεί ακόμα... Και δεν το ξανάπαιξα. Το βάζω απλά για τους ιστορικούς του μέλλοντος....
Ε) Η μελλοντική
Τελικά, η πρώτη αίσθηση είναι και η σωστότερη, τώρα που το σκέφτομαι. Όπως πρωτοηχογραφήθηκε έπρεπε να είναι το τραγούδι... Και για να σπάει η μονοτονία έπρεπε να εναλλασσόμαστε κι οι τρεις στη φωνή. Δεν ξέρω γιατί δεν το σκέφτηκα τότε... Ίσως το κάνουμε κάποτε... Ποιος ξέρει;
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου